Herbata jest dobra na wszystko. Zamiast panikować, a cup of tea

Felietonistka magazynu Reader’s Digest Chloe Nannestad pisze, że dla Brytyjczyków herbata jest najlepszą odpowiedzią na niezliczone życiowe zawirowania. Ciężki poranek, szokujące wieści, dobre wieści, zerwanie, narodziny dziecka, spotkanie z przyjacielem, smutek i radość. „Zrób herbatę” – mówią Brytyjczycy, zamiast panikować. Wielu przelicza na kubki herbaty zadanie, które mają do wykonania, np. malowanie ściany może zająć trzy kubki, ale przygotowywanie pracy zaliczeniowej na studia nawet pięć.

Im słabsza, tym lepiej

„Parzenie herbaty to idealne zajęcie wypierające: zawsze, gdy Anglicy czują się niezręcznie lub nieswojo w sytuacji społecznej (czyli prawie przez cały czas), robią herbatę” – pisze antropolożka Kate Fox w książce „Watching the English”. Według niej sposób parzenia herbaty może pokazać przynależność do klasy społecznej. Im słabsza, tym wyżej w społecznej hierarchii.

Słowem: cóż bardziej angielskiego niż herbata? A tymczasem zwyczaj picia herbaty przywiozła na Wyspy Portugalka. W upowszechnieniu mody na cup of tea pomogła słabość do rodziny królewskiej.

Katarzyna przypływa z herbatą

W 1662 roku królową Anglii, Szkocji i Irlandii została portugalska księżniczka Katarzyna z dynastii Bragança. Miała zdobyć serce świeżo upieczonego króla Karola II okazałym posagiem, który obejmował pieniądze, kosztowności, przyprawy i kluczowe porty Tangeru i Bombaju. Przywiozła ze sobą pakunki z herbatą liściastą. Jedna z legend głosi, że angielska nazwa herbaty (tea) wzięła się od napisu na skrzyniach Katarzyny – Transporte de Ervas Aromaticas (Transport Ziół Aromatycznych). To mało możliwe, tym bardziej, że etymolodzy wywodzą angielskie słowo od chińskich znaków.

Katarzyna Bragança była portugalską księżniczką i żoną króla Karola II Stuarta. c.1670; Studio of Sir Peter Lely. Fot. Wikimedia Commons

Faktem jest zaś, że herbata była już wówczas dość popularna w Portugalii. Wszystko za sprawą pierwszej i najdłużej istniejącej europejskiej kolonii na terenie Chin, w Makau. Portugalscy kupcy osiedlili się tam już w XVI wieku. W tym czasie w Anglii herbata była używana rzadko, głównie jako lekarstwo, które miało ożywiać organizm i chronić przed zaparciami. Powszechnie piło się kawę.

Herbata na wagę złota

Nowa królowa piła herbatę codziennie. A że cały towarzyski światek kręcił się wokół monarchini, wkrótce zwyczaj podchwyciły damy z jej otoczenia. Picie herbaty mogło oznaczać bycie w jej kręgu. A nie było to wówczas łatwe zadanie. Herbata była potwornie droga.

Anglicy nie mieli bezpośredniego szlaku handlowego z Chinami, płacili więc wysokie cła Holendrom, którzy ją importowali. Jak podaje BBC, funt herbaty kosztował tyle, ile robotnik zarabiał przez rok. Dopiero pod koniec XVII wieku herbatę zaczęła popijać arystokracja. Z Portugalii przybyła też do Anglii cała „oprawa” picia herbaty: filiżanki, czajniczki, cukiernice, itd. To ten kraj sprowadzał chińską porcelanę, bardzo ekskluzywną i kosztowną.

Podwieczorek z herbatą za £79

Zwyczaj picia popołudniowej herbatki to już czasy wiktoriańskie. Zaczęło się w porządnych angielskich domach. Podchwyciły to eleganckie hotele, gdzie do dziś można wziąć udział w tego typu „ceremonii”. Na taki „podwieczorek” zaprasza np. działający od 1865 roku londyński hotel Langham. Na jego stronie czytamy, że to tu narodziła się moda na popołudniową herbatkę. Do 2 stycznia 2022 roku potrwa tu festiwal herbaty: za podwieczorek z herbatą i ciastami, wypieczonymi tak – jak zachwala menu – by dopełniać jej smak, trzeba zapłacić 79 funtów.