Do góry

Najdłuższy akwedukt w Wielkiej Brytanii

Akwedukt i kanał Pontcysyllte powstały na początku XIX w. w północno-wschodniej Walii. Były to czasy rewolucji przemysłowej, która stwarzała klimat dla wielkich inżynierskich realizacji.

Thomas Telford, fot. Dumelow

Twórcą cudu dziewiętnastowiecznej inżynierii był Thomas Telford, brytyjski inżynier i architekt specjalizujący się w budowie dróg, kanałów, mostów i portów. Do jego najważniejszych dzieł, oprócz Akweduktu Pontcysyllte, należy Kanał Kaledoński, Menai Suspension Bridge oraz Dean Bridge w Edynburgu. Thomas Telford, jeszcze za życia został okrzyknięty największym budowniczym żelaznych mostów i kanałów swojej epoki. Nazywano go “Colossus of Roads”.

Prace nad projektem akweduktu i kanału Pontcysyllte rozpoczęły się już w latach 90. XVIII wieku. Rozpoczęta wówczas budowa kanału Ellesmere mającego połączyć Chester i ujście rzeki Mersey z siecią kanałów Severn i Midlands wymagała zaprojektowania specjalnego mostu nad doliną Dee. Początkowo rozważano konstrukcję kamienną. Okazało się jednak, że może to być problematyczne i bardzo kosztowne rozwiązanie z uwagi na zbyt dużą szerokość i głębokość doliny Dee. Telford zaproponował most z żeliwa, którego przydatność do tego typu konstrukcji zaczynała być w tamtym okresie dopiero odkrywana.

Akwedukt Pontcysyllte na kolorowanej widokówce z końca XIX w., żródło:Photochrom Print Collection

Po zakończeniu budowy akwedukt Pontcysyllte zyskał rozgłos jako bardzo innowacyjny projekt techniczny i architektoniczny. Aby poznać nowatorskie rozwiązania inżynierskie i czerpać wiedzę przyjeżdżali inżynierowi i naukowcy z kraju i zza granicy. Na konstrukcji Telforda wzorowane były przedsięwzięcia architektoniczne w Wielkiej Brytanii i innych krajach Europy, na przykład Kanał Kaledoński w Szkocji, czy Kanał Gotyjski w Szwecji.

Powstanie akweduktu i kanału przyczyniło się do potężnego rozwoju gospodarczego regionu północno-wschodniej Walii. Powstała sieć kanałów umożliwiła szybki transport węgla, co zwiększyło jego wydobycie. Miało to też olbrzymi wpływ na rozwój przemysłu metalurgicznego, produkcję wapienia i rolnictwo.

Łódka przepływająca przez akwedukt, fot. Public Domain

Z okazji dwusetnej rocznicy w latach 2003-2004, akwedukt Pontcysyllte został gruntownie odrestaurowany. W 2009 roku Akwedukt i kanał Pontcysyllte został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, jako arcydzieło ludzkiego geniuszu. Jest to trzeci zabytek tej rangi w Walii. Pozostałe to, warowne zamki i mury obronne króla Edwarda I w dawnym księstwie Gwynedd i krajobraz przemysłowy Blaenavon.

Akwedukt Pontcysyllte w zimie, fot. A1chap Tony

Akwedukt Pontcysyllte ma długość 307 metrów, wysokość 38 metrów i składa się z 19 przęseł. Jest najdłuższym akweduktem w Wielkiej Brytanii. Żelazne koryto, przez które płynie woda ma ok. 3,5 m szerokości i ok. 1,6 m głębokości i mieści 1,5 miliona litrów wody. Jest zaopatrywany w wodę z okolic Llangollen. Rocznie akwedukt i kanał Pontcysyllte odwiedza 250 tysięcy turystów.