Od 21 stycznia obywatele Unii Europejskiej mieszkający w Wielkiej Brytanii mogą brać udział w publicznym pilotażu systemu rejestracji o tzw. „status osoby osiedlonej” (tzw. „settled status”).
Nowy status ma zapewnić obywatelom UE w Wielkiej Brytanii po Brexicie podobne prawa do osiedlania się, podejmowania pracy, dostępu do edukacji i systemu świadczeń społecznych, jakimi cieszą się obecnie.
Rząd Wielkiej Brytanii chce oficjalnie otworzyć rejestrację dla wszystkich obywateli UE w kraju pod koniec marca 2019 roku. Pod koniec 2018 roku uruchomił jednak już pierwsze programy pilotażowe, w których brali udział także Polacy (zapewniają, że „system jest naprawdę prosty”). Od 21 stycznia 2019 roku pilotaż „settled status” jest otwarty dla wszystkich chętnych – poradnik jak wziąć w nim udział znajduje się na stronie Stay in the UK after it leaves the EU (‘settled status’): step by step.
Czym jest „settled status”?
„Settled status” albo po polsku „status osoby osiedlonej” to nowy status imigracyjny, o który po Brexicie wedle zapowiedzi rządu Wielkiej Brytanii będą musieli się starać wszyscy obywatele Unii Europejskiej (w tym Polacy) mieszkający obecnie na Wyspach. Rząd zapewnia, że ubieganie się o nowy status będzie proste, a rozpatrywanie wniosków bardzo szybkie.
„Settled status” ma być przyznawany osobom, które w momencie złożenia wniosku przebywały na terenie UK przez 5 lat. Osoby, które przybyły do Wielkiej Brytanii później, początkowo otrzymają „pre-settled status” („status przed osiedleniem”), który następnie bezpłatnie wymienią na „settled status” w odpowiednim terminie (gdy ich staż pobytu na Wyspach wyniesie 5 lat).
Co jest potrzebne, by wziąć udział w pilocie „settled status”?
Rząd Wielkiej Brytanii zapewnia, że ubieganie się o nowy status będzie proste, a rozpatrywanie wniosków bardzo szybkie.
By móc starać się o status osoby osiedlonej, należy posiadać:
- ważny paszport
- numer ubezpieczenia socjalnego NIN
- dostęp do urządzenia mobilnego z systemem operacyjnym Android 6.0 lub nowszym, na który pobierzemy aplikację do zeskanowania paszportu oraz zrobimy sobie zdjęcie
- kartę płatniczą i 65 funtów na koncie.
W pilocie mogą brać udział również partnerzy imigrantów z UE, którzy sami nie są obywatelami Unii Europejskiej, ale posiadają biometryczną kartę rezydenta.
Jak wygląda proces aplikowania o „settled status”?
Najbardziej aktualne informacje znajdziemy na rządowej stronie Stay in the UK after it leaves the EU (‘settled status’): step by step.
Całość ma trwać ok. 15-25 minut. Decyzję o przyznaniu nam nowego statusu przysyła urząd imigracyjny na nasz adres e-mail.
By wziąć udział w procesie, należy pobrać na komórkę aplikację „EU Exit”. Wymagania techniczne by zainstalować aplikację oraz instrukcję obsługi znajdziemy na rządowej stronie Using the ‘EU Exit: ID Document Check’ app. Za pomocą komórki zeskanujemy czip z paszportu (lub biometrycznej karty rezydenta) oraz zrobimy sobie zdjęcie, by potwierdzić naszą tożsamość.
W trakcie składania wniosku zostaniemy również poproszeni o podanie swojego numeru NIN oraz o potwierdzenie swojej niekaralności (świadczenie nieprawdy ma być surowo karane). By zakończyć proces, będziemy musieli również uiścić opłatę za nowy status za pomocą karty płatniczej: 65 funtów za osobę dorosłą oraz 32.5 za dziecko.
Całość ma trwać ok. 15-25 minut. Decyzję o przyznaniu nam nowego statusu przysyła brytyjski urząd imigracyjny Home Office na podany adres e-mailowy.
Jak wygląda potwierdzenie otrzymania „settled status”?
Brytyjski rząd nie zamierza wydawać fizycznych dokumentów potwierdzających nowy status. By udowodnić komuś (pracodawcy, landlordowi, urzędnikowi imigracyjnemu), że posiadamy „settled status”, będziemy musieli zalogować się do rządowej bazy danych. Szczegóły oraz adres strony internetowej zostaną przysłane mailem.
Czy system naprawdę jest tak prosty?
Argumenty za:
Rząd Wielkiej Brytanii ogłosił sukces przeprowadzonych dotychczas programów pilotażowych.
94 proc. użytkowników uznało, że proces był prosty
W pierwszym pilocie, w którym wzięło udział 1053 obywateli UE, wydano 924 decyzje. 591 osób otrzymało „settled status” a 333 osoby otrzymały „pre-settled status”. Wszystkie osoby dostały taki status, o który się starały. Żaden wniosek nie został rozpatrzony negatywnie. 100 proc. uczestników potwierdziło swoją tożsamość. 94 proc. użytkowników uznało, że proces był prosty i nie miały z nim większych trudności. Rozpatrywanie wniosków zajmowało z reguły od 2 do 9 dni roboczych.
Argumenty przeciw:
Nie jest jasne, co stało się ze 129 wnioskami nie uwzględnionymi w statystykach z pierwszego pilotażu.
Od tego czasu przeprowadzono również kolejne programy pilotażowe. Ich uczestnicy zwracali uwagę na trudności w procesie, m.in. problemy z programem do skanowania dokumentów.
Nie jest jasne, co stało się ze 129 wnioskami nie uwzględnionymi w statystykach
Organizacje monitorujące przebieg pilotaży wskazują na brak jasnych instrukcji dla uczestników, które wyjaśniałyby z góry cały przebieg aplikacji. Zdarzało się więc, że uczestnicy pilotów robili sobie zdjęcia w piżamie, by na dalszym etapie aplikacji odkryć, że zdjęcie będzie umieszczone na rządowej stronie oraz widoczne dla przyszłych pracodawców.
Niektóre osoby mogą zostać poproszone o zeskanowanie dodatkowych dokumentów, które potwierdziłyby ich pobyt w UK przez pięć lat. Listę można znaleźć na rządowej stronie. Podczas sładania wniosku można zeskanować do 10 dodatkowych dokumentów, ale ich łączna waga nie może przekraczać 2MB. W przypadku większości osób, skanowanie dodatkowych dokumentów nie będzie jednak potrzebne, a ich dane zostaną automatycznie potwierdzone przez brytyjski urząd imigracyjny Home Office, który skontaktuje się z brytyjską skarbówką oraz urzędem pracy.
Osoby starające się o status osoby osiedlonej muszą wyrazić zgodę na przetwarzanie ich danych osobowych, rząd Wielkiej Brytanii jak do tej pory odmówił jednak wykazania, z kim konkretnie będzie się dzielił tymi danymi.
Konsultanci na specjalnej infolinii Home Office’u doradzają, by zaczynać wypełnianie wniosku od pobrania aplikacji na komórkę, a dokończyć na urządzeniu stacjonarnym. W przeciwnym razie niekiedy w systemie występują błędy.
Czy warto wziąć udział w pilocie?
Argumenty przeciw:
Biorąc pod uwagę ostatnie zawirowania polityczne w Wielkiej Brytanii, wiele osób wątpi, czy nowy system w ogóle wejdzie w życie. W takim wypadku nie wiadomo, czy otrzymany nowy status miałby jakiekolwiek zastosowanie w praktyce oraz co stałoby się z pieniędzmi przelanymi na konto Home Office’u. Ponadto, obecny program to pilotaż, a więc służy zidentyfikowaniu błędów w rządowym systemie – nie każdy chce być królikiem doświadczalnym.
Argumenty za:
Z drugiej strony, nowy system został już przedstawiony brytyjskiemu parlamentowi. Biorąc pod uwagę koszt wdrażania nowego systemu, wykorzystaną w nim nową technologię sczytywania czipów biometrycznych oraz „wrogie środowisko wobec imigracji”, który tworzy obecny rząd, jest całkiem prawdopodobne, że „status osoby osiedlonej” wejdzie w życie nawet jeśli Brexit zostanie odłożony w czasie lub, po kosmetycznych poprawkach, być może nawet w wypadku odwołania Brexitu. System z pewnością wejdzie w życie, jeśli ziści się czarny scenariusz „no deal” – opuszczenia Unii Europejskiej bez umowy. Poinformował już o tym rząd UK.
System z pewnością wejdzie w życie, jeśli ziści się czarny scenariusz „no deal” – opuszczenia Unii Europejskiej bez umowy. Poinformował już o tym rząd UK.
Otrzymanie statusu teraz może zaoszczędzić nam nerwów później, gdy urzędnicy Home Office’u zostaną zalani prawie 4 milionami wniosków do rozpatrzenia, a w razie problematycznego Brexitu – służyć za potwierdzenie naszego prawa do mieszkania, podejmowania pracy oraz wynajmowania mieszkania w kraju po 29 marca 2019 roku.
Jakie prawa zapewnia nowy status?
Nowy status zapewnia obywatelom UE bardzo podobne prawa do obecnych; dalej będziemy mogli mieszkać, pracować, podróżować oraz otrzymywać świadczenia socjalne (dostęp do służby zdrowia, zasiłków, mieszkań socjalnych). Więcej informacji można znaleźć na stronie www.citizensrightsproject.org.
Zmianie ulegną przepisy dotyczące łączenia się rodzin.
Zmianie ulegną przepisy dotyczące łączenia się rodzin. Od daty granicznej (końca grudnia 2020 roku, jeśli będzie podpisana umowa i 29 marca 2019 roku, jeśli umowy nie będzie), dołączyć do nas będą mogli bez problemu partnerzy (o ile związek istniał przed datą graniczną), krewni wstępni i zstępni (dzieci, wnuki oraz rodzice, dziadkowie). Rodzeństwo, kuzyni, siostrzeńcy będą musieli starać się o prawo pobytu na podstawie nowych przepisów imigracyjnych.
Nie jest jasne, co stanie się z prawem wyborczym.
Jakie są kluczowe daty?
Rząd Wielkiej Brytanii nie podał daty zakończenia obecnego pilotażu.
System rejestracji o „settled status” ma zostać oficjalnie otwarty pod koniec marca 2019 roku.
Termin składania wniosków to koniec czerwca 2021 roku, w razie wejścia w życie umowy z UE, lub w razie „no deal” grudzień 2020 roku.
Termin składania wniosków o „settled status” to koniec czerwca 2021 roku, w razie wejścia w życie umowy z UE, lub w razie „no deal” grudzień 2020 roku.
Jeśli zawarta zostanie umowa o wystąpieniu z UE, nowi imigranci będą mogli starać się o status osoby osiedlonej, jeśli przybędą do kraju przed końcem grudnia 2020 roku. Jeśli nie będzie umowy, „settled status” obejmie tylko osoby przebywające w Wielkiej Brytanii przed 29 marca 2019 roku.
Jeśli zostanie zawarta umowa, wymienieni wcześniej członkowie rodzin (partnerzy w trwałych związkach zawartych przed datą graniczną, krewni wstępni i zstępni), będą mogli do nas dołączyć w Wielkiej Brytanii w dowolnym momencie. W razie braku umowy, będą mieli czas do 29 marca 2022 roku.
Co jeśli mam problem ze złożeniem wniosku?
Obecnie nie istnieje jeszcze szeroko zakrojona pomoc w składaniu wniosków, ponieważ rząd Wielkiej Brytanii nie wydał stosownych wskazówek i nie sfinansował odpowiednich instytucji. Osoby, które zaczną składać wniosek i napotkają trudności mogą dzwonić pod numery infolinii podane na rządowych stronach.
Od kwietnia 2019 roku organizacje charytatywne w UK otrzymają środki finansowane na pomoc w składaniu wniosków o „settled status”. Obecnie trwa proces wyłaniania organizacji, które otrzymają środki.
W Szkocji rząd kraju przeznaczył ponad 800 tys. funtów na sfinansowanie działalności biur Citizens’ Advice Scotland, które od kwietnia 2019 roku będą pomagać w składaniu wniosków o status osoby osiedlonej.
Więcej na temat praw obywateli UE przed Brexitem i po Brexicie można przeczytać na wielojęzycznej stronie internetowej www.citizensrightsproject.org.
Komentarze 63
Pierwszy ;)
chciałam tylko powiedzieć, że artykuł mi się bardzo podobał, a te odnośniki po lewej stronie, coś fantastycznego.
Ja tak zawsze swojej mowie.
a jednak byłem szybszy ;)
ale jestem tera w PL, to mam handicap +1h ;)
błąd nie handicap a advantage, z grą mi się źle skojarzyło