Informacje o Szkotach w Kaliszu – najstarszym mieście w Polsce, pojawiły się ok. XVII w. - podają Gawędy Kaliskie z 1936 r.
Dawno, dawno temu… przybysze z odległej od Polski, ogarniętej niepokojami religijnymi Szkocji osiedlili się przy jednej z ulic przy Głównym Rynku w Kaliszu. We wzmiankach z 1608 roku w odniesieniu do tej ulicy pojawia się nazwa ul. Szkocka. Mieszkało tam wówczas jedenastu posesorów (właścicieli, dzierżawców), a wśród nich znalazł się Szkot Scubri. Nazwa ulicy Szkockiej przetrwała do ok. połowy XIX wieku. Obecnie ulica nazywa się Rzeźnicza.
W poszukiwaniu nowej ojczyzny
Od połowy XVI wieku, pod wpływem nauk Johna Knoxa, Szkocja stała się areną walk na tle religijnym. Pod wpływem tych zdarzeń mieszkańcy Szkocji zaczęli masowo opuszczać swój kraj i osiedlać się w odległych krainach, do których należała m.in. wówczas bogata i tolerancyjna Polska. Osiedlając się w obcym kraju przybysze ze Szkocji nie mieli tam żadnych praw ani przywilejów. Byli w podobnej sytuacji, jak licznie zamieszkujący te tereny Żydzi i podobnie jak oni zajmowali się głównie handlem. Taka forma zarobkowania była jedynym dostępnym im wtedy sposobem zarabiania na życie.
Najbardziej ubodzy szkoccy imigranci nosili swoje towary we własnych rękach. Bardziej zamożni posiadali konia i wózek, na którym wozili „zasób” po jarmarkach i okolicznych wsiach. Głównym przedmiotem handlu były szkockie materiały, puzderka, paciorki, noże itp. drobiazgi. W miarę upływy lat i wzbogacenia się, Szkoci zyskiwali możliwość zapisywania się do społeczności miejskiej. Jako cudzoziemcy byli zobowiązani do płacenia tzw. podatku pogłównego. W Polsce podatek pogłówny został wprowadzony w XVI wieku, początkowo objęci nim byli Żydzi i był on formą daniny za opiekę monarszą.
Państwo w państwie
Przybysze ze Szkocji utworzyli w Polsce swoją organizację, do której należeli wszyscy bez wyjątku. I bogaci, i biedni, i ci osiedli w miastach, ale też i ci, którzy nie posiadali stałego miejsca zamieszkania i tułali się od miejscowości do miejscowości.
Szkocka organizacja dzieliła się na kilkanaście bractw, które posiadały swoich urzędników sądowych. Mieli też swój sejm główny szkocki, który odbywał się w Toruniu podczas Trzech Króli. Od tego sądu nie można było się odwołać nawet do króla.
Ostatnia wzmianka o Szkotach w Polsce pojawia się w 1697, kiedy to król August II zatwierdził przywileje dla przybyszów z Wysp Brytyjskich.
Księgi Radzieckie Kaliskie (nazwa. „Radzieckie” pochodzi od nazwy Rady Miasta) z XVI wieku wymieniają sześciu osiadły w tym mieście Szkotów: Boroton, Forth, Grant, Paton, Porter i Prandt. Ponoć było ich więcej, ale ci tylko zostali uwzględnieni w miejskich księgach. W XVII - wieku do kaliskiego Bractwa Kurkowego, do którego mogli należeć tylko znamienici mieszczanie, wpisanych zostało również kilku Szkotów: Auxton, Bingstrasson, Broton, Fasang, Phenixwert. Broton był nawet jednym z założycieli Bractwa i jego szafarzem.
