Parenting Responsibilities, czyli prawa, a raczej obowiązki rodzicielskie w UK

W Anglii i Walii od 1 grudnia 2003 r. prawa rodzicielskie posiadają rodzice, jeśli oboje byli przy rejestracji urodzin lub są małżeństwem.

Mieszkający w Wielkiej Brytanii rodzice winni znać tutejsze przepisy dotyczące ich obowiązków. Lepiej bowiem nie przeżywać stresującego zderzenia z rzeczywistością - w razie jakichś kłopotów z prawem. Fot. © Rob - Fotolia.com

Prawa rodzicielskie w Wielkiej Brytanii można stracić wyłącznie poprzez adopcję dziecka przez inną rodzinę. Jednakże istnieje wiele okoliczności, w których dziecko może zostać objęte opieką lokalnych władz (local authority). Mogą one wtedy dzielić prawa rodzicielskie z rodzicami nakazem sądu (sekcja 31 Children Act 1989) lub nie dzielić ich w ogóle, mając zgodę rodziców lub opiekunów prawnych (sekcja 20 Children Act 1989).

Opieka społeczna nie ma prawa od razu zabrać dzieci od rodziców, ale w sytuacji krytycznej (emergency) może zwrócić się do sądu o EPO (Emergency Protection Order), czyli nakaz ochrony w sytuacji krytycznej. EPO może też zostać zastosowane, kiedy rodzic chce zabrać dziecko ze szpitala, a nie powinien tego robić z różnych względów (wbrew Child Protection Plan, niezgodnie z lekarską opinią, etc.).

Prawo do odebrania dziecka bez uprzedniej zgody sądu ma tylko policja. Ma ona również prawo zabrania dziecka pod swoją opiekę do 72 godzin (Police Protection Order). W takiej właśnie sytuacji krytycznej (emergency) policja współpracuje z opieką społeczną, aby znaleźć odpowiednią opiekę dla dziecka. Opieka społeczna przeprowadza własne dochodzenie i podejmuje decyzję, czy dziecko wróci do domu, czy też zostanie pod dalszą opieką społeczną po wygaśnięciu PPO.

Niezwykle istotne jest to, że podczas gdy w Children Act 1989 i późniejszych ustawach istnieje legalnie określony próg znaczącej krzywdy dziecka (threshold of significant harm), władze lokalne mogą interpretować sytuacje Child in Need (dziecko w potrzebie) oraz Child in Need of Protection (dziecko potrzebujące ochrony) odrębnie. W konsekwencji tego w niektórych rejonach dzieci mogą być odebrane rodzicom, a w innych nie, ponieważ nie będą zakwalifikowane jako dzieci potrzebujące takiej właśnie ochrony.

Aby dziecko zostało umieszczone w rodzinie zastępczej, rodzice muszą podpisać zgodę, która określa, że robią to z własnej woli (sekcja 20 Children Act 1989). Dziecko może być zabrane przez rodziców z powrotem w dowolnym czasie. Jeśli podstawowe, progowe kryteria (threshold criteria) są spełnione, wówczas władze lokalne mogą wystąpić do sądu o dzielenie obowiązków rodzicielskich.

Sąd może zarządzić dzielenie obowiązków rodzicielskich tylko wówczas, jeśli ma pewność, że dziecku jest lub może być wyrządzana przez jego rodziców znacząca krzywda (significant harm). Kiedy sąd zadecyduje o zabraniu dziecka, wówczas odpowiedzialność za opiekę nad nim spada na władze lokalne, które muszą przygotować specjalny plan opieki.

Plan opieki nad dzieckiem formułowany jest tak, aby nie był dla niego krzywdzący. Może on zawierać następujące rozwiązania: - powrót dziecka do domu, - umieszczenie dziecka w rodzinie matki lub ojca, - umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej, - adopcja dziecka.

Warto podkreślić, że sąd zakłada, iż rodzice dziecka mogą poprawić swoją postawę i jeżeli tylko zostanie to udowodnione, mają szansę na powrót dziecka do domu. Okres, który zazwyczaj jest przewidziany na “poprawę”, to sześć miesięcy. Zmiana i prognozy na lepsze powinny być potwierdzone przez ekspertów. Nie jest to łatwy proces, ale możliwy, więc warto korzystać z porad i pomocy profesjonalistów, zanim będzie za późno. W końcu nie wszyscy potrafią poradzić sobie z obowiązkami rodzicielskimi.

Kiedy mogą być odebrane?

Dzieci mogą być zabrane nie ze swojej winy od rodziców na przykład w następujących sytuacjach:

• podczas nieobecności rodzica, który może być w szpitalu, w więzieniu bądź nie żyje,
• kiedy dziecko odmawia powrotu do domu,
• gdy dziecko się zgubiło lub oddaliło od domu.

Dzieci mogą być odebrane rodzicom i wzięte pod opiekę władz lokalnych, jeżeli:

• w domu dochodziło do przemocy fizycznej, emocjonalnej lub seksualnej i uważa się, że dziecko nie jest bezpieczne w tym środowisku,
• dziecko było zaniedbywane przez dłuższy czas i istnieją dowody na to, że jego dobro i prawidłowy rozwój mogą ucierpieć, jeśli dalej będzie zaniedbywane,
• dzieci lub młodzież mogą ucierpieć z powodu braku opieki i kontroli nad nimi,
• rodzic nie jest obecny przy dziecku, zostawia je samo w domu bez zorganizowania żadnej opieki,
• dziecko doświadcza przemocy domowej i związanych z tym zagrożeń,
• dziecko podlega planowi ochrony dziecka (Child Protection Plan), ale nie jest on skuteczny w jego ochronie, np. rodzice nie mają motywacji i umiejętności do dokonania pozytywnych zmian przedstawionych w planie.