Do góry

Jak powstał kilt?

Irlandczycy twierdzą, że to oni dali Szkotom kilt, Anglicy, że to ich rodak, Thomas Rawlinson, wynalazł go w XVIII w. Laicy myślą, że filmowy Braveheart nosił słynny dziś strój już w trzynastym stuleciu. Jaka jest prawdziwa historia kiltu?

Z Irlandii?

Wielu historyków twierdzi, że XI-wieczne irlandzkie płaskorzeźby dają ewidentny dowód na istnienie kiltu już w tamtych czasach i są świadectwem irlandzkiej genezy stroju. Niestety, we wczesnych pisanych tekstach irlandzkich nie ma ani jednego fragmentu potwierdzającego tę teorię, a elementy na płaskorzeźbach, brane za kilt, nie są niczym innym niż dolną częścią tuniki.

Niby-kilty na wyobrażeniach średniowiecznych irlandzkich i szkockich wojowników również nie są niczym innym niż tunikami. Nie pozwala obronić się też teoria, że na XVI-wiecznych ilustracjach irlandzkich przedstawiono mężczyzn w kiltach. W tym przypadku mamy do czynienia jedynie z długą koszulą, czemu świadectwo daje w swoim tekście Image of Ireland ówczesny poeta Derrick.

Irlandia zatem z całą pewnością matką kiltu nie była.

Strój szkockiego górala?

Średniowieczny strój szkockiego górala także kiltem nie był. Dokument z 1093 roku - Magnus Berfaet - na który powołują się wszyscy niemal zwolennicy średniowiecznej genezy kiltu podaje, że król Magnus przyjął strój zachodnich wysp Szkocji, na który składała się krótka tunika i “górna część garderoby”, a ubrani tak mężczyźni chodzili boso.

Tekst ten dla wielu stał się dowodem, że skoro ówcześni nie nosili spodni, musieli nosić kilt. Założenie to jest jednak błędne - strój opisany w XI-wiecznym dokumencie odpowiada raczej ówczesnej modzie irlandzkiej niż temu, co zwykło się dziś zwać kiltem.

Jak belted plaid stał się dzisiejszym kiltem

Pierwsza pewna wzmianka na temat istnienia nazw takich jak tzw. feilidh-malor (z gaelickiego “wielki szal”) albo breacan-feile („tartanowy szal”), bądź po prostu balted plaid (“przewiązany pled”) pochodzi z Life of Red Hugh O’Donnell, napisanej przez L. O’Clery’ego najprawdopodobniej na początku XVII w. Wszystkie te nazwy odnoszą się do tego samego stroju - długiej i ciężkiej wełnianej tkaniny ubieranej jak opończa lub chusta i obwiązanej wokół ciała.

Pisemne źródła historyczne XVII wieku potwierdzają, że belted plaid był uniwersalnym strojem szkockich górali. Pled ten nie był szyty. Był to materiał wełniany lub mieszanka lnu i wełny, zwykle o kraciastym wzorze (tzw. tartan) bądź jednolity - np. brązowy dla kamuflażu w górskich terenach. Długość pledu wahała się pomiędzy 3,5 a 4,5 metra, a szerokość wynosiła ok. 65 cm. Nie dziwi więc, że, aby móc owinąć materiał wokół pasa, pozwolić mu sięgnąć do kolan, a z drugiej strony jeszcze przewiązać przez ramię, potrzeba było dość długiego kawałka materiału.

Anglicy lubią powtarzać historię o Thomasie Rawlinsonie, który to otworzył w pierwszej połowie XVIII wieku swego rodzaju hutę w szkockich Highlands. Szkoccy pracownicy, ubrani w belted plaids szybko męczyli się z powodu gorąca panującego wokół, toteż Rawlinson miał poodcinać im górne części stroju. W ten sposób dolna cześć mogła być ubierana oddzielnie, a górna - zakładana w razie potrzeby. Tak to Anglik wynaleźć miał narodowy szkocki strój.

Choć dla Anglików historia ta stanowi do dziś powód do dumy ze względu na odwieczny brak pokory narodu szkockiego wobec południa, liczne ilustracje pochodzące z czasów nim Rowlinson postawił stopę na szkockiej ziemi dowodzą, że owijanie pledem jedynie dolnej części ciała nie było nowością. Taki strój miał nawet swoją nazwę - feilidh-beag („mały szal”). Rowlinson mógł zatem ewentualnie zaobserwować tę ewolucję stroju i ze względu na użyteczność, wprowadzić nową modę w swojej fabryce.

Pierwszym znanym plisowanym kiltem szytym jest strój pochodzący z 1792 roku. Jego styl i sposób uszycia różni się niewątpliwie od dzisiejszych kiltów, niemniej jednak - z całą pewnością - jest to kilt. Jego geneza nie jest ani irlandzka, ani średniowieczna. Pomysł nie narodził się też w głowie Anglika - przemysłowca. Kilt jest więc oficjalnie potomkiem XVI-wiecznego, szkockiego belted plaid.

Komentarze 14

DocEnt
1 320 20
DocEnt 1 320 20
#129.05.2016, 09:19

Materjału na portki było za mało

Judasz
6 175
Judasz 6 175
#229.05.2016, 11:11

...należy przy tym wspomnieć iż Kubuś Puchatek odkrył Biegun Północny. I jest to oczywista oczywistość.

Stirlitz
Edinburgh
1 924
#329.05.2016, 11:36

hmm moze często mieli biegunkę i dlatego nie nosili spodni ;p

Sokole
10 206
Sokole 10 206
#429.05.2016, 12:17

Maja cos czego nam brakuje- rozpoznawalna na calym swiecie rzecz, kojarzona wylaczniez ich narodem.

Profil nieaktywny
raytoo
#529.05.2016, 12:25

my tez mamy- wodke ale fakt, ze z ruskimi

TuneUp
70 455
TuneUp 70 455
#629.05.2016, 13:25

DocEnt - a skad wiesz, nosisz kilt??

Zbychu_zPlebani
7 760
#929.05.2016, 15:06

William Wallace nosił kilt widziałem w "Braveheart " :)

Stirlitz
Edinburgh
1 924
#1129.05.2016, 17:12

Rozwiązanie zagadki odnośnie kiltu

Get your own valid XHTML YouTube embed code

DocEnt
1 320 20
DocEnt 1 320 20
#1229.05.2016, 21:11

mordehaj78 - nie, jeszcze nie nosiłem

Profil nieaktywny
mis.colargol
#1329.05.2016, 22:25

"bądź po prostu balted plaid"
chyba powinno byc "belted"

NumLock
198
NumLock 198
#1431.05.2016, 02:01

cos z moim wzrokiem nie tak, przeczytalam jak powsal kit :))