Historyczny York

Średniowieczne i georgiańskie zabytki, drewniane domy przy wąskich krętych uliczkach, bliskie związki z Rzymianami, wikingami i złotym wiekiem kolei. York, najstarsze miasto w północnej Anglii, zawdzięcza swój niepowtarzalny urok architektonicznym świadectwom bogatej historii. Jego zwiedzanie przypomina jedzenie tortu. Z każdą warstwą odkrywamy inny smak i okres historyczny. To idealne miasto na wypad weekendowy i świetna baza do zwiedzania hrabstwa Yorkshire z dolinami, wrzosowiskami oraz urokliwymi miasteczkami.

York był kiedyś głównym ośrodkiem miejskim hrabstwa Yorkshire, największego regionu Anglii. Miasto wzniesiono na pozostałościach rzymskiego Eboracum, które istniało tu od 71 r. i było stolicą północnej prowincji. To właśnie tu Konstantyn Wielki został cesarzem w 306 r. i tu podzielił Brytanię na cztery prowincje.

Sto lat później rzymska armia wycofała się z wyspy. Eboracum przemianowano na Eoforwic. Pod panowaniem Sasów stało się twierdzą chrześcijaństwa. Duńskie nazwy ulic są wspomnieniem czasów, kiedy wikingowie w 867 r. podbili miasto i uczynili je jedną z głównych baz handlowych Europy. Do dziś pozostaje siedzibą arcybiskupa Yorku, prymasa Anglii, od którego w hierarchii Kościoła anglikańskiego wyżej stoi jedynie arcybiskup Canterbury.

Dumą miasta jest katedra, największy kościół gotycki na północ od Alp z najbogatszym zespołem średniowiecznych witraży w Wielkiej Brytanii. W York znajduje się również 18 średniowiecznych kościołów, prawie 5-kilometrowy odcinek średniowiecznych murów miejskich oraz przykłady wytwornej XVII i XVIII-wiecznej architektury. To szacowne miasto, które najłatwiej zwiedzać piechotą.

Najpopularniejsze atrakcje miasta:

York Minster

Katedra św. Piotra w Yorku to najpiękniejsza budowla na północy Anglii. Najładniejsze witraże w całym kraju dodają wnętrzu lekkości. Niektóre z nich pochodzą z końca XII wieku. Zegar astronomiczny obok wejścia upamiętnia lotników z II wojny światowej; po prawej - każdą godzinę wybijają 400-letnie figurki Goga i Magoga (postacie występujące w Biblii w kontekście apokaliptycznym, przy końcu świata mają one najechać i spustoszyć Izrael). Na prawo od kaplicy znajduje się Treasurer’s House (Dom Skarbnika), który pod koniec XIX w. został gruntownie odrestaurowany, ale wciąż słychać w jego piwnicach maszerujące duchy rzymskich legionistów…

Mury i bramy miejskie

Ścisłe centrum otoczone jest murami, wybudowanymi w 1220 r. za panowania Henryka III. Fortyfikacje, które przetrwały do dzisiaj, pochodzą w większości z XIV w. i stanowią najdłuższe zachowane w Wielkiej Brytanii średniowieczne mury miejskie. Długość murów to ponad 8 mil (blisko 13 km). Wjazd do Starego Miasta umożliwia sześć bram.

Jorvik Viking City

Królowie wikingów rządzili tym obszarem, nazwanym przez nich Jorvik, przez prawie sto lat. Muzeum wzniesiono na miejscu dawnej osady wikingów, którą odkryto przy Coopergate. Zwiedzający są przewożeni do zrekonstruowanej wioski w “kapsułach czasu”. Dobiegające w tle rozmowy w języku staroskandynawskim w połączeniu z zapachem… latryn tworzą nader sugestywną atmosferę. W warsztacie pracują rzemieślnicy, nad wodą leży charakterystyczna łódź.

Whip-ma-whop-ma-gate

Najkrótsza uliczka w Yorku, mająca zarazem najdłuższa nazwę: Whipmawhopmagate. Płyta na ścianie sugeruje, że wzięła się ona od XVI-wiecznego okrzyku w lokalnym dialekcie: “Co za ulica!”.

Monk Bar

Jest to jedna z najpiękniejszych średniowiecznych bram Yorku. Ma wciąż działającą bronę, czyli opuszczaną kratę bramną. W średniowieczu wynajmowano pokoje na górze, a w XVI wieku było to więzienie. Wśród motywów dekorujących bramę są postaci ludzi trzymających kamienie przygotowane do rzucania w intruzów.

Stonegate

Uchodzi za najpiękniejszą ulicę Yorku, biegnącej w miejscu rzymskiej Via Praetoria. W XV- i XVI-wiecznych budynkach mieszczą się eleganckie sklepy. Pod nr. 52A stoi Norman House z 1180 r. - najstarszy zachowany dom w mieście.

York Castle Museum

Działające od 1930 r., ma XVII-wieczną jadalnię, chatkę z wrzosowisk oraz salonik z lat 50. XX wieku. Jest tu również wystawa na temat narodzin, ślubów i śmierci w Anglii w latach 1700-2000. Ciekawą atrakcją jest również zrekonstruowana wiktoriańska ulica Kirkgate z dawnymi witrynami sklepów, a także saski hełm z Yorku, odkryty w 1982 r.

National Railway Museum

Mieszczące się w starej parowozowni jest największym na świcie muzeum kolejnictwa, które prezentuje blisko 200 lat historii kolei. Zwiedzający mogą m.in. opukiwać koła i przetaczać wagony. Do najciekawszych eksponatów należą salonka królowej Wiktorii z królewskiego pociągu oraz legendarny “Latający Szkot”, ekspresowy pociąg pasażerski jeżdżący na linii Londyn - Edynburg od 1862 r. Podróż na tej linii stała się jeszcze szybsza dzięki wynalazkowi Sir Nigela Greysleya, którego lokomotywa pokonywała ten dystans bez zatrzymywania się.

Clifford’s Tower

Wieża na szczycie kopca, który Wilhelm Zdobywca kazał usypać pod drewniany zamek, spalony w 1190 r. podczas antyżydowskich zamieszek. Cliffords’s Tower z XVIII wieku, zbudowana przez Henryka III, nazywana została tak od nazwiska rodziny Clifford, właścicieli zamku.

Ye Old Starre Inn

York jest znany z dużej liczby pubów. Mówi się nawet, że każdego dnia roku można iść do innego pubu, a z każdego punktu miasta w obrębie murów można zobaczyć przynajmniej jeden pub i przynajmniej jeden kościół. Ye Old Starre Inn to jeden z najstarszych pubów serwujący nie tylko lokalne trunki, ale również tradycyjne jedzenie brytyjskie.

The Shambles czyli jatki

Najsłynniejsza ulica w mieście i jedyna w Europie średniowieczna ulica zachowana w całości. Kiedyś zwała się Fleshammels (Ulica Rzeźników), a szerokie parapety służyły za półki do wykładania mięsa. Ryglowe domy pochylają się u góry ku sobie tak blisko, że sąsiedzi z naprzeciwka mogą sobie uścisnąć łonie nad ulicą.

Newgate Market i Pavement

Targ miejski, gdzie targuje się wszystkim, od ryb po konfekcję. Pierwotnie główny targ miejski znajdował się przy ulicy Pavement (po drugiej stronie Newgate Market), która była pierwszą brukowaną ulica Yorku, a także miejscem, w którym odbywały się publiczne egzekucje i gdzie wymierzano kary chłosty czy zakuwania w dyby.

Okolice Yorku

Hrabstwo Yorkshire, największe w Anglii, urzeka pięknymi krajobrazami z zielonymi dolinami, wrzosowiskami i malowniczymi wioskami. Na północy rozciągają się parki narodowe Yorkshire Dales i North York Moors, na wschodzie wybrzeże z piaszczystymi plażami oraz koloniami dzikich ptaków, na południu zaś bujne łąki.

Kontrasty regionu przyciągają turystów, którzy podziwiają tu surowy pejzaż wrzosowisk, poszarpane klify w pobliżu miasta portowego Whitby i równinne tereny Sunk Island.

Yorkshure Dales

Park Narodowy Yorkshire Dales to kraina charakterystycznych kamiennych murków, gwarnych targowych miasteczek, samotnych gospodarstw i jaskiń. Nazwy poszczególnych “dales” pochodzą od rzek, które je stworzyły Ribblesdale, Wensleydale, Swaledale itd. Urozmaicony zamkami, chatami i wioskami teren pokryty jest uroczym miejscem do pieszych i rowerowych wycieczek.

Fountains Abbey

Wśród drzew doliny rzeki Skell wznoszą się ogromne ruiny opactwa Fountains, nieopodal zaś rozciąga się wspaniały ogród wodny Studley Royal. Opactwo Fountains zostało założone przez benedyktynów w 1132 r., a trzy lata później przejęli je cystersi. W roku 1720 John Aislabie, minister skarbu, postanowił poświecić 20 lat swego życia, by tu, w wąskiej dolinie wokół ruin opactwa założyć wspaniały park wodny ozdobiony rzeźbami i klasycystycznymi świątyniami. Dziś okazały park kontrastuje z surową prostotą murów opactwa. Podobno braciszek Tuck, jeden z kompanów Robin Hooda, był mnichem w opactwie Fountains.

North York Moors i Castle Howard

Park Narodowy North York Moors, zamknięty z dwóch stron stromo opadającymi skarpami, a z trzeciej potężnymi klifami, o które rozbijają się fale Morza Północnego, ma najwyraźniej określone granice ze wszystkich 11 parków narodowych Wielkiej Brytanii. Latem, od doliny York po morze, okrywa się płaszczem z królewskiej purpury. Pozostałe pory roku mają również wyraziste kolory: wiosną jest to jasna zieleń borówek i żółć żonkili, jesienią rdzawa czerwień orlic, a zimą subtelne odcienie szarości i brązu.

Po wschodniej stronie doliny York, przy szosie A64 wznosi się Castle Howard - pierwsza budowla zaprojektowana przez sir Johna Vanbrugha, o której XX-wieczny poeta John Betjeman tak pisał: “Chwała zamkowi Howard! Chwała Vanbrughowemu domowi, co przepychem dorównuje Rzymowi!”. W centrum zamku znajduje się wielka sala z marmurową posadzką, przykryta wspaniałą kopułą, pod którą pędzą oszałamiające “Rumaki Słońca”. W komnatach można obejrzeć obrazy Gainsborough, Reymoldsa i Rubensa oraz meble Sheratona i Chippendale’a. Prerafaelicką kaplicę zdobią witraże Edwarda Burne -Jonesa, a w zachodnim skrzydle, dobudowanym w stylu paladiańskim, kryje się przepiękna Długa Galeria.

Na wrzosowiska można dojechać bezpośrednio z Yorku albo drogą A1.

Na terenie North York Moors rozgrywała się akcja “Wichrowych Wzgórz”. Zobacz także filmik prezentujący York

Zaplanuj podróż do York korzystając ze strony VisitBritain:

• www.visitbritain.com
• www.lovewall.visitbritain.com/en

Oszczędzaj kupując bilety wstępu przed podróżą w sklepie VisitBritain:

• www.visitbritainshop.com

Dołącz do grona fanów Wielkiej Brytanii:

• www.facebook.com/LoveGreatBritain