Komunikat Ambasady: Interwencje brytyjskich służb socjalnych w stosunku do rodzin polskich

W odpowiedzi na liczne pytania dotyczące zakresu działań brytyjskich służb socjalnych w sprawach o opiekę nad dziećmi z rodzin polskich w Wielkiej Brytanii informujemy, że polskie służby konsularne podejmują natychmiastowe działania w każdym zgłoszonym przypadku odebrania dziecka, współpracując ze stroną brytyjską i pozostając w ścisłym kontakcie z rodzicami” - można przeczytać na stronie polskiej ambasady w Londynie.

social services FLICKR Fot. Dinwiddie County Social Services Building by Taber Andrew Bain, (CC BY 2.0)

Treść komunikatu:

Każda ze spraw, w której dochodzi do ingerencji służb socjalnych ma dramatyczny wymiar dla wszystkich zainteresowanych – rodziców, dzieci oraz krewnych. Decydującą wartością, która w takich przypadkach musi zawsze być brana pod uwagę jest dobro dziecka. Tą zasadą powinny się kierować wszystkie zaangażowane instytucje – służby socjalne, sądy rodzinne, a także służby konsularne. Zasada ta jest podkreślana, tak w prawie polskim jak i brytyjskim oraz potwierdzona przez regulacje prawa międzynarodowego.

Ze względu na dobra osobiste zaangażowanych stron, urzędnicy konsularni nie mogą publicznie komentować przebiegu spraw. Każda z tych spraw ma swój indywidualny charakter, inny materiał dowodowy i potencjalnie różne rozstrzygnięcia. Doświadczenie placówek wskazuje, że część podejmowanych interwencji znajduje uzasadnienie w problemach występujących w danej rodzinie, w części zaś materiał dowodowy nie jest jednoznaczny i relacje zaangażowanych stron są zdecydowanie rozbieżne. Sądy są w swych orzeczeniach niezawisłe i władze administracyjne (w tym przedstawiciele placówek dyplomatycznych) nie mają bezpośredniego wpływu na ich orzeczenia.

Informacje o procedurach związanych z działalnością social services dostępne są tutaj.

Zakres działań polskich służb konsularnych w sprawach indywidualnych

Po zgłoszeniu sprawy, konsulat podejmuje pisemną interwencję u lokalnych Social Services. Następnie, na etapie postępowania kontaktuje się z adwokatami stron oraz kuratorem powołanym przez sąd do reprezentowania interesów dziecka. Konsulaty oferują rodzicom porady dotyczące obowiązujących przepisów oraz służą wsparciem w doborze doświadczonego adwokata. Gdy wynika to z okoliczności konkretnej sprawy, konsul bierze udział w rozprawach sądowych w charakterze obserwatora. Konsulaty ułatwiają współpracę sądów brytyjskich z ich polskimi odpowiednikami oraz pośredniczą w kontaktach rządowych organów centralnych. Przy wsparciu urzędu konsularnego w Londynie, organizacje polonijne powołały we wrześniu 2014 roku Centrum Pomocy Rodzinie - aktualnie instytucja ta zakończyła proces przekształcania formy organizacyjnej i rejestracji jako community intrest company. Umożliwi to m.in. ubieganie się o fundusze ze źródeł miejscowych. Konsulat w Manchesterze planuje w najbliższym czasie powołanie podobnego centrum w Bradford dla północnej Anglii.

Działania systemowe

Obok działań w sprawach indywidualnych, polskie urzędy konsularne w Wielkiej Brytanii podejmują działania zmierzające do wprowadzenia do praktyki brytyjskiego orzecznictwa w postępowaniach opiekuńczych rozwiązań systemowych, które wpłynęłyby na polepszenie sytuacji dzieci. Przede wszystkim głównym celem jest doprowadzenie do przekazywania większej liczby spraw do sądów w Polsce i usprawnienie współdziałania w przeprowadzaniu wywiadów środowiskowych krewnych zamieszkałych w Polsce.

Polskie urzędy konsularne pracują nad usprawnieniem współpracy z brytyjskimi instytucjami. W tym celu już od kilku lat organizujemy regularne konferencje na temat praw dziecka adresowane do reprezentantów brytyjskich służb socjalnych, sędziów rodzinnych oraz prawników specjalistów prawa rodzinnego, z udziałem polskich instytucji rządowych (m.in. Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej).

Placówka organizuje także wizyty polskich sędziów w Wielkiej Brytanii w celu nawiązania bliżej współpracy z brytyjskimi odpowiednikami, co powinno prowadzić do zwiększenia liczby spraw przekazywanych do Polski.

Wszystkie te działania doprowadziły już do korzystnych zmian w orzecznictwie miejscowych sądów oraz postępowaniu służb socjalnych, czego przykładem są orzeczenia wydane przez sędziego Sir Jamesa Munby (President of the Family Division), mające walor precedensów i zawierające rekomendacje dla sądów niższych instancji.

Według ostatnich orzeczeń, w każdej sprawie z udziałem cudzoziemców, służby socjalne mają obowiązek notyfikowania wszczęcia sprawy właściwym urzędom konsularnym. Sądy brytyjskie każdorazowo muszą badać czy do orzekania w sprawie nie jest bardziej właściwy sąd innego państwa UE (państwa pochodzenia dziecka). Muszą także traktować oddanie dziecka do adopcji jako ostateczność po wyczerpaniu wszystkich innych możliwości. Sądy powinny również kierując się dobrem dziecka, brać pod uwagę jego pochodzenie i bagaż kulturowy, w którym wyrasta. Podobnie również brytyjski Department for Education koordynujący pracę służb socjalnych za pośrednictwem lokalnych władz wydał specjalny przewodnik dla pracowników socjalnych zaangażowanych w sprawy dotyczące cudzoziemców przypominający im o ciążących na nich dodatkowych obowiązkach.

Pragniemy zapewnić, że polskie placówki traktują sprawy o opiekę nad dziećmi priorytetowo i prowadzą działania na wielu płaszczyznach, kierując się naczelną zasadą dobra dziecka. Należy pamiętać, że nie jest możliwe doprowadzenie do sytuacji wyeliminowania całkowicie interwencji brytyjskich służb socjalnych wobec polskich obywateli, którzy zdecydowali się zamieszkać w Wielkiej Brytanii. Nikt z nas bowiem nie życzyłby sobie by polskie dzieci zostały pozbawione ochrony, jaką daje miejscowe prawo. Urzędy konsularne podejmują wszystkie możliwe działania we współpracy z instytucjami krajowymi dla zagwarantowania polskim dzieciom i ich rodzicom sprawiedliwego traktowania przez miejscowe instytucje, i respektowania ich prawa do życia w rodzinie i do zachowania tożsamości.