Zmiany Układu z Schengen - ustalenia z Brukseli po paryskich atakach

“Polska, Grecja i Włochy poza strefą Schengen!” - straszyło od środy Daily Mail, twierdząc, że Belgia, Francja, i Niemcy chcą podczas nadzwyczajnego spotkania ministrów w Brukseli postulować utworzenie strefy “mini-Schengen” w Europie. Tak dramatycznych zmian nie będzie, ale rzeczywiście czekają nas pewne utrudnienia w odbywaniu podróży.

Bernard Cazeneuve, francuski minister spraw wewnętrznych, wyszedł z piątkowego nadzwyczajnego spotkania Rady Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych w Brukseli zadowolony.

Spotkanie zwołano z inicjatywy Francuzów, by zaradzić kryzysowi bezpieczeństwa w Europie po atakach terrorystycznych w centrum Paryża. Uczestniczyli w nim europejscy ministrowie spraw wewnętrznych.

Podczas spotkania poruszano m.in. temat bezpieczeństwa zewnętrznych granic strefy Schengen (poza którą znajduje się m.in. Wielka Brytania), przechowywania danych pasażerów samolotów i zatrzymania przemytu broni przez turecko-grecką granicę i między krajami bałkańskimi.

Politycznego trzęsienia ziemi, przed którym przestrzegało Daily Mail, nie będzie - okrojenie strefy Schengen zresztą nigdy nie znajdowało się w planach Francuzów. Pewne zmiany w sposobie podróżowania, zwłaszcza poza kraje strefy, wydają się jednak nieuniknione.

Kontrola danych pasażerskich

Francji zależało przede wszystkim na przyspieszeniu prac nad PNR (Passanger Name Record) - systemu, który zbierałby dane pasażerów samolotów opuszczających Europę (lub przylatujących spoza kontynentu). Dane pasażerów byłyby przechowywane przez pięć lat. Dostęp do nich miałyby europejskie służby specjalne oraz, na specjalnych warunkach, służby krajów sojuszniczych, jak np. USA.

Ustawa o systemie jest gotowa już od kilku lat. Blokują ją zwolennicy ochrony danych osobowych.

“Stracono już za dużo czasu” na czcze debaty nad projektem, grzmiał Cazeneuve przed szczytem. W odpowiedzi usłyszał, że wykorzystywanie paryskiej tragedii do szybkiego przegłosowania kontrowersyjnej ustawy jest karygodne.

Cazaneuve odniósł jednak sukces - ustawa o PNR zostanie przyjęta przez UE przed końcem roku.

Wprowadzenie w życie systemu PNR nie było jednak jedynym postulatem Francuzów zgłoszonym przed spotkaniem.

Zwiększona kontrola graniczna w Unii

Na spotkaniu ministrów podjęty został temat kontroli paszportowej na zewnętrznych granicach strefy Schengen:

“Państwa członkowskie powinny podjąć się wzmocnienia kontroli zewnętrznych granic, by zapewnić nam zdolność do identyfikowania podejrzanych jednostek. Kontrolę można wzmocnić przez lepsze wykorzystanie istniejących baz danych oraz wsparcie sprzętowe i kadrowe” - postulowała Francja przed piątkiem.

W wyniku spotkania w Brukseli postanowiono, że należy w trybie natychmiastowym wprowadzić “systematyczne i skoordynowane” kontrole pasażerskie na zewnętrznych granicach strefy, w tym wobec “jednostek korzystających z prawa do swobodnego przepływu ludności”.

Niejasne jednak pozostaje, co ten zapis oznaczać będzie w praktyce; kontrole na granicach państw spoza Schengen, np. przy w wylocie z UK, jak każdy z nas może potwierdzić z doświadczenia, zawsze tak czy inaczej były prowadzone.

Ministrowie w Brukseli zarekomendowali także zmodernizowanie informatycznych systemów kontroli granicznej do marca 2016, m.in. by straż graniczna miała dostęp do bazy danych Interpolu.

Francuzi przekonali także pozostałych ministrów, by prowadzono “systematyczną” rejestrację danych biometrycznych wszystkich podróżnych spoza Schengen.

W przeprowadzaniu szczegółowych kontroli podróżnych mieliby pomóc członkowie jednostek “RABIT”. Czym one są?

Specjalne europejskie służby bezpieczeństwa

Unia dysponuje już środkami by zwiększyć kontrolę swoich zewnętrznych granic - od 2005 r. na ich straży stoi specjalistyczna agencja europejska, Frontex.

Jak ona działa? Kiedy dane państwo UE stoi wobec wyjątkowo dużego napływu nielegalnych imigrantów, zwraca się do Frontexu o pomoc. Do akcji wkraczają wtedy specjalne jednostki “Rapid Response Teams”, powołane z oficerów straży granicznej innych krajów, wzmacniające załogę danego kraju.

Obecnie Francji zależy na wysłaniu jednostek RABIT do Grecji i na Bałkany.

Miałoby to nie tylko pomóc kontrolować napływających do Europy uchodźców, ale także zablokować jedną z tras przemytu broni terrorystów.

Obejrzyj video o Frontexie, którego główna siedziba znajduje się w Warszawie (polskie napisy dostępne w menu po lewej stronie ekranu):

Grecja, Turcja i Bałkany wydają się odległe, jednak, zdaniem Guardiana, zwiększenie kontroli granicznej na zewnętrznych granicach Unii mogłoby oznaczałoby również utrudnienia dla osób podróżujących z Wielkiej Brytanii do Unii. “Utrudnienia” sprowadzałyby się jednak jedynie do możliwego wydłużenia czasu kontroli paszportowej.

Co z tym Schengen?>

Skoro okrojenie strefy Schengen w ogóle nie znalazło się w postulatach Francuzów, to czy jest o co się martwić podróżując po Europie?

Reakcje anglojęzycznych i francuskojęzycznych mediów są takie, jakby kraje Unii rozmontowały w piątek strefę Schengen. Wprowadzone zmiany są jednak w sumie kosmetyczne i dotyczą zewnętrznych granic strefy. Można wręcz odnieść wrażenie, że spotkanie zwołano głównie po to by francuski minister mógł wrócić do domu i ogłosić zwycięstwo w negocjacjach.

Dużo większym utrudnieniem dla podróżnych jest wprowadzony we Francji stan wyjątkowy - przedłużony o kolejne trzy miesiące - oraz stan gotowości ogłoszony w Belgii. Między krajami odbywa się kontrola paszportowa. Metro w Brukseli zostało zamknięte.