Dynastia Dunkeldów

Poprzednik odcinek naszej opowieści o historii Szkocji przerwaliśmy na objęciu tronu przez Malcolma III w 1058 roku, który znacznie wzmocnił pozycję Szkocji,  wprowadzając wraz ze swa żoną Małgorzatą zmiany polityczne, gospodarcze i kulturalne.

Złamany rozkaz

Malcolm III, pamiętając własne doświadczenia w walce o odzyskanie korony, wprowadził zasadę primogenitury, wedle której tron dziedziczy po ojcu najstarszy syn. Po jego śmierci jednak, nowa władza, popierana głównie przez panów z rejonów górskich, odrzuciła tę zasadę i powróciła do dawnego celtyckiego zwyczaju, podług którego prawo do tronu mieli kolejni potomkowie męscy. Stąd pomiędzy 1058 i 1093 roku w Szkocji rządzili dwaj bracia Malcolma III - Canmore i Donald III.

Przy wsparciu angielskiej armii Duncanowi II – synowi Malcolma III, udało się odsunąć od tronu wuja i przejąć władzę. Jego panowanie trwało jednak zaledwie 6 miesięcy - zginął w wyniku zamachu dokonanego przez odsuniętego od władzy Donalda i własnego brata Edmunda, którzy podzielili się władzą królewską. Kolejny raz z pomocą przybył król angielski – w 1097 roku zorganizował wyprawę z Edgarem (kolejnym synem Malcolma III). Donaldowi udało się wprawdzie zbiec, ale został ostatecznie schwytany, wykłuto mu oczy i osadzono w więzieniu. Był ostatnim z władców szkockich, jakiego pochowano na Ionie.

Dynastia Dunkeldów
Canmore	1058 - 1093	syn Dunkana I
Donald III	1093 - 1094	syn Dunkana I
Edmund		syn Malkolma III
Dunkan II	1094 - 1094	syn Malkolma III
Donald III	1094 - 1097	syn Dunkana I
Edmund		syn Malkolma III
Edgar	1097 - 1107	syn Malkolma III
Aleksander I	1107 - 1124	syn Malkolma III
Dawid I	1124 - 1153	syn Malkolma III
Malkolm IV	1153 - 1165	wnuk Dawida I
William I „Lew”	1165 - 1214	wnuk Dawida I
Aleksander II	1214 - 1249	syn Williama I
Aleksander III	1249 - 1286	syn Aleksandra II
Małgorzata	1286 - 1290	wnuczka Aleksandra III

Synowie Malcolma III

Trzej kolejni synowie Malcolma III i Małgorzaty i królowie Szkocji  – Edgar, Aleksander I i Dawid I powrócili do polityki rodziców, kontynuując ich orientację anglo-normańską. Najwybitniejszym z tych trzech władców był z pewnością Dawid I. Wprowadził on  system feudalny (wedle którego cała ziemia należy do króla, który nadaje ją za wierną służbę swym rycerzom - wasalom, a ci wydzierżawiają ją dalej), założył 6 dodatkowych biskupstw, zakładał miasta, popierał rozwój handlu, ujednolicił system miar i wag, a także - jako pierwszy król szkocki - bił własną monetę. Nadawał również przywileje miastom, które przyjęto nazywać "miastami królewskimi". Były wśród nich m.in. Perth, Stirling i Dunfermline. Miasta te miały prawo prowadzenia handlu zagranicznego, za co musiały odprowadzać do skarbu królestwa podatki. Większość dochodów korony pobierano jednak wtedy jeszcze w produktach.

Ponieważ jedyny syn Dawida I - Henryk zmarł jeszcze przed śmiercią ojca, nad królestwem Szkocji zawisło znów widmo wojny o sukcesję. Dawid I doprowadził jednak do uznania swego wnuka Malcolma (1141-65), najstarszego z synów zmarłego Henryka, za pełnoprawnego dziedzica, wysyłając go z MacDuffem, earlem Fife, na objazd królestwa. W chwili śmierci Dawida I jego królestwo obejmowało obszar jakiego nigdy dotąd - i nigdy potem - nie posiadał żaden szkocki monarcha.

Ostatni władcy

Samodzielne panowanie Malcolma IV było krótkie, gdyż zmarł w wieku dwudziestu trzech lat. Władzę objął po nim jego brat William (1143-1214), któremu nadano – ze względu na waleczną postawę  - przydomek „Lew”. W ciągu długiego panowania podporządkował on sobie całą Szkocję, włącznie z zawsze niespokojną północą.

Panowanie ostatnich dwóch władców z dynastii Dunkeldów – Aleksandra II i III należy do najbardziej udanych w dziejach królestwa szkockiego i zwane jest złotym wiekiem szkockiej monarchii (przyjrzymy się mu bliżej wkrótce). 

Aleksander III zginął w 1286 roku. Tron objęła jego wnuczka Małgorzata, księżniczka Norwegii, sama jednak także zmarła wkrótce po dotarciu do Szkocji. Śmierć Aleksandra wyznacza koniec panowania  dynastii Dunkeldów (House of Dunkeld) i początek pierwszej szkockiej wojny o niepodległość przeciwko zapędom Anglii.

Źródło: Stefan Zabieglik: "Zarys historii Szkocji".