Co warto wiedzieć o emeryturze? Poradnik dla Polaków w UK

Czy należy mi się emerytura? Ile funtów mogę otrzymać po latach pracy na Wyspach? Jakie zmiany wprowadzono w zasadach przyznawania podstawowej emerytury? – rozmowa z autorem poradnika „Wszystko o emeryturze w Anglii”, Radkiem Salakiem.

W 2016 roku w brytyjskim systemie emerytalnym wprowadzono pewne zmiany. Czy mógłbyś je opisać?

Najważniejsza chyba jest taka, że od 2016 roku należy mieć przepracowanych co najmniej 10 lat, by w ogóle kwalifikować się do emerytury państwowej w UK. Wcześniej te przepisy były inne i tych 10 lat nie było wymaganych, dlatego wiele osób powtarzało błędne informacje.

Co też ważne, składki osób, które zaczęły pracę przed kwietniem 2016 roku, będą przekonwertowane na nowy system. I to wszystko można sprawdzić online: czyli ile jest już odłożone na ten moment, datę przejścia na emeryturę oraz kwotę oszczędności w momencie przejścia na emeryturę. Prowadzę blog na temat oszczędzania, ponieważ wybieram się na wcześniejszą emeryturę, postanowiłem więc sam wszystko sprawdzić i zebrać wszystkie istotne informacje i linki do źródeł w jedno miejsce, by nie polegać na pogłoskach. Tak powstał mój poradnik emerytalny.

Zmiany w brytyjskim systemie emerytalnym były wprowadzane stopniowo i inne przepisy dotyczą osób, które przeszły na emeryturę przed 6 kwietnia 2016 i tych, które przeszły lub przejdą na nią po tej dacie, stąd może wynikają nieporozumienia. Podejrzewam jednak, że znaczna większość naszych rodaków w Wielkiej Brytanii ma emeryturę jeszcze przed sobą i chciałbym, by każdy podszedł do tej kwestii świadomie.

Na co można liczyć po przepracowaniu w UK 10 lat?

Niestety na niewiele. 10 lat to minimum, by dostać cokolwiek. Podstawą obliczenia wieku emerytalnego jest jednak 35 przepracowanych lat. Osoba, która przepracowała 35 lat może liczyć od państwa na emeryturę w wysokości ok. £153 tygodniowo, czyli £663 miesięcznie. Jeśli jednak ktoś przepracował jedynie 10 lat, to może liczyć na 10/35 tej kwoty, czyli jakieś £190 miesięcznie. Już 663 funty to niewiele, natomiast 190 funtów to nic, dlatego warto o swoją emeryturę zadbać zawczasu i oszczędzać poza systemem.

Czy to musi być 10 lat przepracowanych ciągiem?

Nie. Co więcej, w przypadku osób wychowujących dzieci w domu i pobierających na nie zasiłek, składki NIC, które przekładają sie później na emeryturę, opłaca państwo. W poradniku omawiam też szczególne przypadki, na przykład osób niepełnosprawnych. Co ważne, w staż pracy wciąż wliczają się lata przepracowane w Polsce.

Co też jest ważne, w staż pracy wciąż wliczają się lata przepracowane w Polsce, krajach europejskich lub w innych państwach, z którymi Wielka Brytania posiada podpisane porozumienia odnośnie zabezpieczenia socjalnego. Jeśli na przykład przepracowałeś 5 lat w Wielkiej Brytanii i 5 lat w Polsce, to możesz zakwalifikować się do emerytury.

Optymistycznie zakładasz, że Brexit nic tu nie zmieni?

Myślę, że nie. Wielka Brytania działałaby na własną niekorzyść zabierając ludziom nabyte uprawnienia i wyrzucając stąd pracowników. Zakładam, że do tego nie dojdzie, ale opisuję stan rzeczy na 2017 rok.

Ważne jest to, że z mniejszym stażem pracy niż 10 lat nie należy nam się nic. Oczywiście nie zakładam, by wielu Polaków dotyczyła taka sytuacja. Natomiast by kwalifikować się do emerytury państwowej, trzeba mieć pewność, że te 10 lat przepracowaliśmy w pewnych określonych warunkach.

No właśnie. Na co mogą liczyć Polacy, którzy średnio zarabiają w UK poniżej średniej krajowej, często pracują na umowach zerogodzinowych lub prowadzą własną działalność gospodarczą?

Wysokość zarobków przy emeryturze państwowej nie ma większego znaczenia. Natomiast warunki pracy: tak. Przez te 10 lat należy być zatrudnionym i zarabiać ponad £155 tygodniowo od jednego pracodawcy lub prowadzić działalność gospodarczą i płacić składki emerytalne. Ewentualnie można dobrowolnie samodzielnie opłacać składki. Dlatego jeśli ktoś woli mieć podpisaną umowę na jakąś małą liczbę godzin albo nie mieć jej w ogóle i po prostu pracować na czarno, to niech poważnie się zastanowi, jak to wpłynie na jego przyszłość.

Dlatego w poradniku skupiam się na najbardziej typowych przypadkach wśród rodaków. Podaję linki, gdzie każdy może znaleźć, ile emerytury mu się aktualnie należy, jak obliczana jest podstawa emerytury, ile do jego emerytury na ten moment dopłacił na niego pracodawca i co sam każdy może zrobić, by zwiększyć swoją emeryturę.

Do tej pory brytyjski system emerytalny, podobnie jak polski, opierał się na trzech filarach. Czy dalej tak będzie?

W zasadzie tak. Emeryturę państwową w UK już omówiliśmy: można na nią przejść po 67 roku życia, trzeba mieć przepracowanych 35 lat, wynosi około 663 funty. Niezbyt to atrakcyjne warunki, prawda? Dlatego warto zainteresować się, jak zabezpieczyć swoje finanse. Pierwszym sposobem jest sprawdzenie z jakiego systemu emerytalnego korzysta nasz pracodawca w ramach „Workplace Pension Scheme”. Do 2018 roku każdy pracodawca musi zapewnić swoim pracownikom emeryturę firmową. Nazywa się to automatic enrolment.

Działa to w ten sposób, że automatycznie co miesiąc z naszej wypłaty jest odprowadzana do systemu emerytalnego procentowa składka. W większości przypadków, pracodawca powiększa ją o kwotę w wysokości odprowadzanej przez nas składki. Czyli jeśli płacisz na emeryturę firmową 4 proc. to pracodawca dorzuca kolejne 4 proc. z własnej kieszeni. Ponadto rząd daje ulgę podatkową tzw. tax relief. Na razie rząd proponuje spore ulgi podatkowe i olbrzymie ułatwienia w oszczędzaniu, ale nie liczyłbym, że tak będzie zawsze

Rząd zdecydował się na to rozwiązanie, bo okazało się, że ludzie zostawiali oszczędzanie na ostatnią chwilę. System ma zachęcić, by każdy zaczął oszczędzać jak najszybciej. Dlatego na razie rząd proponuje spore ulgi podatkowe i olbrzymie ułatwienia w oszczędzaniu, ale nie liczyłbym, że tak będzie zawsze. To ma tylko zachęcić ludzi na początek. Na razie też funkcjonuje bardzo atrakcyjny system, w ramach którego możemy opłacić swoje składki do 6 lat wstecz, na przykład za okres, kiedy zarabialiśmy mniej niż 155 funtów tygodniowo.

A czy można jeszcze jakoś zwiększyć swoją przyszłą emeryturę?

Tak i to jest rozwiązanie, z którego sam zamierzam skorzystać, tak, by na emeryturę przejść już w wieku 55 lat. Jeśli korzystamy z prywatnych funduszy inwestycyjnych i samodzielnie odkładamy środki na własną emeryturę, to możemy postanowić, że właśnie w tym wieku zaczniemy otrzymywać wypłaty (w pewnych warunkach podobnie może być z emeryturą pracowniczą).

Moją poradą jest po prostu by oszczędzać jak najwięcej w ramach składek emerytalnych, które sami możemy dobrowolnie zwiększać. Zdaję sobie sprawę, że bardzo trudno, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, zaoszczędzić pieniądze. Ale to bardzo istotne, bo kwotę, jaką włożysz teraz, będziesz mógł otrzymać później, nic nie tracisz, a dzięki rządowym dopłatom możesz wiele zyskać. Prywatne inwestycje bywają ryzykowne. Natomiast wpłata na fundusz emerytalny dzięki systemowi dopłat szczególnie na początku kariery zawodowej wygląda atrakcyjnie (dzięki procentowi składanemu): my płacimy £80, rząd dodaje ulgę podatkową w wysokości £20 (tax relief), co przekłada się na wkład w wysokości £100. Żaden bank nie zaproponuje nam obecnie konta z takim oprocentowaniem. A tak każda nasza wpłata jest od razu powiększona o 25 proc., chyba że ktoś jest w wyższym progu podatkowym.

Nie ma praktycznie ograniczeń co do tego, kto może korzystać z tego systemu. Warto wspomnieć, że sami decydujemy w jakim wieku będziemy chcieli skorzystać z tych pieniędzy, ale nie wcześniej jak uzyskanie 55 lat. Wówczas można pobrać 25 proc. z całej puli nie płacąc podatku, a za resztę nadal inwestować poprzez np. fundusze inwestycyjne albo wykupić produkt finansowy tzw. Annuity.

Komu polecasz swój poradnik?

Poradnik „Wszystko o emeryturze w Anglii” skierowany jest przede wszystkim do nowej Polonii i omawia sytuacje, w jakich mogą się prawdopodobnie znaleźć nowi imigranci, np. transferowanie emerytury za granicę. W poradniku podaję linki do źródeł, by każdy mógł zweryfikować swoją prywatną sytuację i obliczyć oszczędności. Napisany jest prostym językiem, bo nie jestem pisarzem, a zwykłą osobą zainteresowaną swoją przyszłością. Poleciłbym go osobom, które na emeryturze nie chcą wegetować, a cieszyć się pełnią życia. Można go pobrać podając na stronie swój adres email – do tej pory skorzystało z tego już 3000 osób. Dla zainteresowanych prowadzę też grupę na Facebooku.

Dziękuję za rozmowę.