Sztuka „Miś Wojtek” na Fringe'u – recenzja

Polakom w Edynburgu historia Wojtka jest dobrze znana. Rayowi Roszkowskiemu, autorowi „Misia Wojtka”, udaje się na jej temat powiedzieć coś nowego i uniwersalnego.

Wojtek to syryjski niedźwiedź brunatny adoptowany przez żołnierzy Korpusu Polskiego generała Andersa. Miś podróżował z polskimi wojakami przez pustynię, walczył z nimi pod Monte Cassino, a po wojnie trafił z resztką jednostki do obozu dla polskich żołnierzy w Szkocji. Po demobilizacji jednostki został oddany do edynburskiego zoo.

Grany brawurowo przez Jamesa Sutherlanda, Wojtek w sztuce Rossa to symbol polskiej tęsknoty za wolnością i niepodległością. Zamknięcie go w zoo jest przedstawione jako analogia do zdrady aliantów, której poświęcono w sztuce dużo uwagi.

Nie jest to jedyna historyczna aluzja w przedstawieniu: widzowie odkrywają również czym były gułagi, co wydarzyło się w Katyniu i jaką rolę odegrały polskie wojska pod Monte Cassino. Sztuce towarzyszy polska muzyka, z „Mazurkiem Dąbrowskiego” i innymi patriotycznymi pieśniami na czele.

James Sutherland - Miś, John McColl - Piotr Prendys. © Theatre Objektiv Limited

Nagromadzenie historycznych faktów momentami sprowadza sztukę niebezpiecznie blisko pogadanki historycznej. Przed tym losem ratują ją minimalizm i humor. Transformacje Jamesa Sutherlanda, który w mgnieniu oka potrafi przeobrazić się z niedźwiedzia w dowódcę polskich oddziałów czy prezydenta Roosevelta, bez pomocy kostiumu czy charakteryzacji, robią wrażenie.

Na scenie towarzyszą Misiowi John McColl, we wzruszającej roli niedźwiedziej mamy (polskiego żołnierza Piotra Prendysa) oraz skrzypaczka Sue Muir.

Jak mówi Ray Raszkowski, autor sztuki, Wojtek jest dla niego symbolem wolności. Adaptując jego historię na potrzeby teatralne, odwoływał się do dawnych wierzeń na temat niedźwiedzi, by uchwycić uniwersalny charakter losów Wojtka. Dzięki temu udało się stworzyć sztukę z której przesłaniem utożsamiają się widzowie nie tylko z Polski czy Europy, ale także Ameryki i Japonii.

Sztuka gości na Fringe’u po raz trzeci. W latach 2012 i 2013 można było obejrzeć ją również w Warszawie i Berlinie. Wszędzie zbierała entuzjastyczne recenzje.

Ray Ross Raszkowski - ur. 1953 w Szkocji, syn polskiego żołnierza, wyzwoleńca z Auschwitz. W swojej twórczości często odwołuje się do mniej znanych epizodów z czasów Drugiej Wojny Światowej. W 2013 r. odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi za „wieloletnie pogłębianie polsko-szkockich relacji”. Założyciel Teatru Objektiv.