Jak uzyskać zachowek po zmarłym w Polsce?

Jeżeli zostałeś pominięty w testamencie lub Twój krewny wyzbył się całego majątku przed śmiercią, warto sprawdzić czy należy Ci się zachowek. Jest to część udziału spadkowego, która przypadałaby Ci gdybyś dziedziczył po spadkodawcy.

Komu należy się zachowek po zmarłym w Polsce?

Zachowek nie należy się wszystkim członkom rodziny. Uprawnieni do niego są wyłącznie zstępni (dzieci, wnuki), małżonek oraz rodzice zmarłego. To oznacza, że jeżeli np. brat lub siostra nie uwzględnili Cię w testamencie, nie będzie Ci przysługiwał zachowek.

Zachowek można otrzymać, jeśli uprawniony nie został powołany do spadku ani nie dostał od spadkodawcy darowizny, która wyczerpywałaby jego wartość. Zachowek należy się również przy dziedziczeniu ustawowym, jeśli np. zmarły przed śmiercią wyzbył się majątku dokonując darowizn.

Jak obliczyć wysokość zachowku?

Zachowek nie wynosi równowartości kwoty, którą byśmy odziedziczyli będąc uwzględnieni w testamencie. Z reguły wynosi ½ wartości potecjalnego udziału spadkowego, za wyjątkiem uprawnionych małoletnich lub trwale niezdolnych do pracy, którym należy się 2/3 udziału spadkowego.

Jeśli np. spadkodawca podarował przed swoją śmiercią jednej z córek mieszkanie o wartości ok. 300,000 zł, to zakładając, że nie ma innych spadkobierców, druga córka może dochodzić od swojej siostry 75.000 zł. Połowa potencjalnego udziału spadkowego wyniosłaby 150 tys., zachowek to połowa tej kowty.

Przy obliczaniu zachowku należy uwzględnić darowizny dokonane na rzecz spadkobierców lub osób uprawnionych do zachowku, które podlegają doliczeniu niezależnie od tego, kiedy zostały dokonane.

O małoletniości lub trwałej niezdolności do pracy decyduje stan rzeczy istniejący w chwili otwarcia spadku (tzn. w chwili śmierci spadkodawcy).

Darowizny dokonane na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku, nie podlegają doliczeniu do spadku jeżeli zostały dokonane przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Od kogo można dostać zachowek?

Roszczenie o zapłatę zachowku powinniśmy skierować do osoby, która otrzymała majątek spadkowy (najczęściej jest to spadkobierca testamentowy lub osoba, na rzecz której spadkodawca dokonał za życia darowizny).

Jeśli zobowiązany do zapłaty zachowku odmawia spełnienia świadczenia, należy złożyć w sądzie pozew o zachowek. Właściwy do rozpoznania sprawy jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeśli nie da się go ustalić - sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część.

W zależności od wartości przedmiotu sporu (czyli kwoty, o której zasądzenie wnosisz) właściwy może być Sąd Rejonowy lub Okręgowy (jeśli domagasz się zasądzenia kwoty wyższej niż 75.000 zł.) Opłata sądowa w sprawie o zachowek wynosi 5 proc. wartości przedmiotu sporu. W pozwie należy wskazać wszystkie dowody, które świadczą o tym że zachowek się nam należy. Można również zamieścić w nim wniosek o zabezpieczenie powództwa, dzięki czemu zapobiegniemy, np. sprzedaży nieruchomości wchodzącej w skład spadku. Jeśli osoba występująca o zachowek jest reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, może uniknąć konieczności przyjeżdżania na rozprawę do Polski.

Roszczenie o zachowek przeciwko obdarowanemu przedawnia się z upływem 5 lat od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). W przypadku dziedziczenia testamentowego termin 5 letni jest liczony od ogłoszenia testamentu. Jest to stosunkowo krótki termin, dlatego nie warto odwlekać załatwienia spraw spadkowych, gdyż można na tym wiele stracić.

Czytaj także na Emito.net:

• Dziedziczenie spadku z Polski. Jak to zrobić na emigracji?

O autorce

Katarzyna Zagata – adwokat, specjalizuje się w prowadzeniu spraw Polaków mieszkających za granicą przed sądami w Polsce, udziela również porad prawnych on-line za pośrednictwem serwisu www.kancelaria.zagata.pl. Pomaga w uzyskiwaniu odszkodowań na drodze sądowej, ale również obsłudze biznesu, prawie rodzinnym, spadkowym i pracy.