Dyplomatyczna porażka Londynu

Londyn jest zaskoczony dyplomatycznym sukcesem Argentyny w sporze o Falklandy. W szczególności złe wrażenie zrobiło nad Tamizą neutralne stanowisko Waszyngtonu i uśmiechnięte zdjęcie Hillary Clinton z prezydent Argentyny Cristiną Fernandez de Kirchner po dwugodzinnych rozmowach w Buenos Aires.

Clinton nie miała w ogóle w planach podróży do argentyńskiej stolicy i zgodziła się tam pojechać w ostatniej chwili, nakładając drogi z Montevideo, gdzie uczestniczyła w zaprzysiężeniu nowego prezydenta Urugwaju.

Zapowiedź Clinton, iż Waszyngton gotów jest pełnić rolę mediatora w sporze Argentyny z Wlk. Brytanią o prawa do wierceń w rejonie Wysp Falklandzkich i działać na rzecz skłonienia obu stron do rozmów, została przez brytyjskich polityków i większość mediów uznana za zupełnie niezrozumiałą i nietrafioną. Z punktu widzenia Londynu żadnego sporu nie ma, bo wyspy są brytyjskie i rozmawiać nie ma o czym, po drugie Clinton powinna wziąć przykład z Ronalda Reagana, który w 1982 r. (do spółki z dyktatorem Chile Agusto Pinochetem) wyraźnie poparł Margaret Thatcher w konflikcie zbrojnym z Argentyną. Po trzecie w brytyjskim uchu nieprzyjemnie zgrzytnęło użyte przez Clinton słowo "Malvinas", którego Argentyńczycy używają wobec Falklandów i które nawet wpisali do swej konstytucji.

Argentyńskie władze, mimo że część brytyjskiej prasy oskarża je o pobrzękiwanie szabelką, wykluczają przystąpienie z Wielką Brytanią do wojny i protestują przeciwko rozpoczęciu wierceń w spornym rejonie Falklandów na drodze dyplomatycznej. Udało im się uzyskać potępienie jednostronnych działań Wielkiej Brytanii przez państwa Ameryki Łacińskiej na regionalnym szczycie tzw. grupy Rio, zaangażować Narody Zjednoczone i wprowadzić utrudnienia w żegludze na Falklandy. Z punktu widzenia Londynu suwerenność korony brytyjskiej jest niekwestionowana, ponieważ wyspy są brytyjską posiadłością od 1833 r., a ludność licząca ok. 3 000 osób czuje się Brytyjczykami i chce nimi pozostać. Poparcie dla tego stanowiska w świecie nie jest jednak duże i nie jest wykluczone, że wynik głosowania w Radzie Bezpieczeństwa wypadłby na niekorzyść Brytyjczyków.

Wyrażenia "stosunki specjalne" dla określenia bliskich więzów Wielkiej Brytanii z USA częściej używają brytyjska prasa i politycy, a rzadziej, jeśli w ogóle, ich odpowiedniki w USA. Według "Timesa" neutralność Clinton faktycznie zachęca Argentynę i podsyca spór o Falklandy. Pismo dziwi się stosunkowi Waszyngtonu wskazując, iż w ostatnich 30 latach w różnych konfliktach w świecie, w które zaangażowane były USA: w Bośni, Kosowie, Iraku i Afganistanie, Londyn stał po stronie Waszyngtonu. Te ścisłe stosunki Londynu z Waszyngtonem kontrastują z wyboistymi stosunkami argentyńsko-amerykańskimi. Prezydent Argentyny jako jedyna z polityków Ameryki Łacińskiej do tej pory nie spotkała się z Barackiem Obamą.

Jaka jest zatem perspektywa? Sytuacja jest inna niż w 1982 r., gdy Argentyna dokonała inwazji Wysp, a w siedmiotygodniowej wojnie zginęło 649 Argentyńczyków i 255 Brytyjczyków. Londyn nie ma po swej stronie Reagana ani Pinocheta, a dyplomatyczny klimat obrócił się przeciwko zamorskim posiadłościom dawnych kolonialnych mocarstw. „Dalekie kolonie są anachronizmem. Wielka Brytania będzie musiała negocjować z Argentyną, ponieważ świat będzie tego żądał” – napisał publicysta Simon Jenkins. Zwraca on uwagę, iż tytuł prawny nie jest tak oczywisty, jak Londyn go przedstawia. Wyspy były posiadłością Hiszpanii uznaną w traktacie z Utrechtu do 1823 r., gdy zajęła je Argentyna wyzwolona spod kolonialnego panowania Hiszpanii. W 10 lat później Wyspy zajęli siłą Brytyjczycy.

Także zasada demokratycznej woli mieszkańców Wysp, choć ważna, nie może być w jego ocenie absolutna. 2 500 kolonialistów nie może korzystać z nieograniczonego prawa weta wobec polityki brytyjskiego rządu. Londyn przekazał zresztą Hong Kong Chinom bez pytania o opinię mieszkańców kolonii. Także w określeniu przyszłego statusu Gibraltaru wola mieszkańców nie będzie jedynym względem. Do tej wyliczanki można dodać tubylczą ludność archipelagu Chagos na Oceanie Indyjskim, która nigdy nie wyraziła ochoty na deportację, a jednak została deportowana na Mauritius, by zrobić miejsce dla amerykańskiej bazy Diego Garcia.

Bez współpracy Argentyny i naturalnego zaplecza oferowanego przez ten kraj eksploatacja surowców u wybrzeży Falklandów będzie droższa. Wysp nie da się bez końca zaopatrywać mostem powietrznym z wyspy Asuncion. Równocześnie rozwiązanie staje się pilniejsze. Znane zasoby ropy i gazu na Morzu Północnym starczą Wielkiej Brytanii ledwie na 6 lat produkcji na obecnym poziomie. Jenkins proponuje zastosowanie wobec Falklandów modelu częściowo wzorowanego na Hong Kongu – dzierżawa pod auspicjami ONZ na z góry wyznaczony okres. Jednak takie głosy są w mniejszości. Stanowisko większości mediów i polityków sprowadza się do hasła "Ręce precz!". Duży wpływ na dalszy rozwój sytuacji będzie miała cena ropy naftowej na światowym rynku, a także lepsze rozeznanie o rzeczywistych rezerwach w rejonie Falklandów, jeśli w ogóle tam są.