80. rocznica śmierci gen. Władysława Sikorskiego

Przyczyny katastrofy, w której zginął gen. Władysław Sikorski, jego córka, szef sztabu i cała załoga do dziś budzą ogromne kontrowersje. Według oficjalnej wersji, przedstawionej w raporcie brytyjskiej komisji badającej wydarzenia w 1943 r., przyczyną było zablokowanie wskaźnika wysokości. Niektórzy uważają jednak, że doszło do zamachu. Jako możliwych sprawców wskazywano m.in. sowiecki wywiad, Brytyjczyków oraz polską opozycję wobec Sikorskiego.

Liberator II obniża lot

Do katastrofy doszło 4 lipca 1943 podczas powrotu z inspekcji sił Armii Polskiej na Bliskim Wschodzie. O 23:07 samolot Liberator II wystartował z lotniska w Gibraltarze. Około 16 sekund po starcie maszyna nagle obniżyła lot i uderzyła w powierzchnię morza. Samolot wywrócił się do góry podwoziem i zatonął. Niemal natychmiast rozpoczęła się akcja ratunkowa.

Kilku osób nigdy nie odnaleziono

Ciała gen. Sikorskiego, gen. Tadeusza Klimeckiego (szefa Sztabu Naczelnego Wodza) i Johna Percivala Whiteleya (doradcy wicekróla Indii) pływały na powierzchni. Na wodzie unosił się czeski pilot Eduard Prchal, który odniósł niewielkie obrażenia i jako jedyny przeżył katastrofę. W kolejnych dniach morze wyrzuciło ciała Jana Gralewskiego (prawdopodobnie kuriera Polskiego Państwa Podziemnego) oraz płk. Andrzeja Mareckiego, szefa III Oddziału Operacyjnego Sztabu Naczelnego Wodza. Prawdopodobnie na pokładzie znajdowało się ok. 20 pasażerów.

Ciała córki generała Zofii i innych osób mających znajdować się na pokładzie nigdy nie odnaleziono.

Zwłoki generała zostały przetransportowane 10 lipca 1943 do Plymouth w Anglii na pokładzie niszczyciela ORP „Orkan”, a po uroczystościach pogrzebowych w Londynie Sikorski został pochowany na cmentarzu w Newark. Po ekshumacji w 1993 jego szczątki przewieziono do Warszawy, a następnie 17 września 1993 złożono je w krypcie na Wawelu.

IPN umorzył śledztwo

W listopadzie 2008 r. w ramach śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej szczątki gen. Sikorskiego ekshumowano. Dzięki badaniom ustalono, że generał zginął w wyniku obrażeń wielu narządów, typowych dla ofiar katastrof komunikacyjnych. W grudniu 2013 r. pion śledczy IPN umorzył śledztwo w sprawie katastrofy, stwierdzając, że dowody nie pozwalają ani potwierdzić, ani wykluczyć tezy o zamachu.